Thiếu kiến thức về an toàn vệ sinh thực phẩm, thiếu lương tâm của
người bán hàng..., người tiêu dùng đang đối mặt với nhiều nguy hiểm do
sử dụng thực phẩm không an toàn. Hiểu rõ những kẻ thù giấu mặt trong
thực phẩm cũng là một cách rất tốt để phòng bệnh.
Nhiễm vi khuẩn và độc tố
Khi dùng các thực phẩm nhiễm vi khuẩn và độc tố, chắc chắn sức khỏe của
người dùng sẽ bị ảnh hưởng. Tùy mức độ nhiễm khuẩn, người dùng có thể bị
rối loạn tiêu hóa hay tử vong (như nhiễm độc salmonella, staphylocoque,
clostridium botulinum). Tình trạng ngộ độc càng trầm trọng hơn nếu thực
phẩm được chế biến hoặc bảo quản không kỹ cộng với tiết trời nắng nóng.
Nấm có màu sắc sặc sỡ rất độc
Phụ gia
Để thực phẩm có màu sắc bắt mắt, bảo quản được lâu và tăng độ thơm ngon,
người ta dùng thêm chất phụ gia. Các chất phụ gia này nếu kém chất
lượng hoặc sử dụng các chất phụ gia công nghiệp, chất không được phép sử
dụng sẽ rất có hại cho sức khỏe như gây ung thư. Cái hại này tiến triển
âm thầm, nhưng chắc chắn, vì thế, mức độ nguy hại lại càng cao hơn.
Thuốc trừ sâu
Nguy hiểm hàng đầu đối với sức khỏe chính là dư lượng thuốc trừ sâu có
trong thực phẩm. Nếu dư lượng thuốc trừ sâu ít nhưng dùng thường xuyên
sẽ gây ngộ độc dần dần dẫn đến ung thư, hủy hoại gan. Nếu dư lượng thuốc
trừ sâu quá nhiều sẽ dẫn đến ngộ độc cấp, thậm chí dẫn đến tử vong.
Nhiễm ký sinh trùng
Trong thịt, thủy sản và một số loại rau thường có các loại ký sinh
trùng đường ruột như giun đũa, giun xoắn, toxoplasmose, sán lá gan, dị
ứng... ký sinh. Nếu ăn phải thực phẩm nhiễm các ký sinh trùng này, người
bệnh sẽ bị đau quặn bụng, nôn mửa hoặc tiêu chảy sau vài giờ..., thậm
chí có trường hợp tử vong do dị ứng mạnh. Nguy hiểm hơn, một số người
tuy nhiễm bệnh nhưng không có triệu chứng rõ rệt, khi bệnh tiến triển
đến giai đoạn nặng mới phát hiện ra thì rất khó chữa trị.
Nấm mốc
Thực phẩm để lâu ngày, bảo quản không tốt... là điều kiện rất thuận
lợi để nấm mốc sinh sôi và phát triển. Trong số các độc chất từ nấm thì
aflatoxin là nhóm độc chất thường gặp trong các loại thực phẩm dùng cho
gia súc hoặc cho người như ngũ cốc, bắp... và nhất là đậu phộng để lâu
bị mốc. Độc tố này bền với nhiệt, xâm nhập vào thực phẩm cung cấp cho
thú vật nuôi cũng như cho người, tác động lên gan kết hợp với virut viêm
gan siêu vi B làm gia tăng ung thư gan.
Nấm thì aflatoxin là nhóm độc chất thường gặp trong các loại thực phẩm dùng cho gia súc
Kim loại nặng
Kim loại nặng ở đây chính là các kim loại hòa tan dưới dạng ion từ nước
thải của các nhà máy. Độc hại nhất là thực phẩm nhiễm thủy ngân, mà ở
đây là các loại thủy sản. Do hiện tượng tích lũy độc chất, thủy ngân
không bị loại ra khỏi cơ thể mà tiếp tục tăng lên theo lượng thực phẩm
cung cấp mỗi ngày, hậu quả là bị rối loạn thần kinh (cảm giác đau nhói,
mất trương lực cơ, rối loạn phối hợp vận động, giảm thị giác, thính
giác...) làm phát sinh ra một bệnh mới được gọi là hội chứng Minamata.
Nitrit
Chất nitrit rất nguy hiểm vì nó ngăn cản hoạt động chuyên chở oxy của hồng cầu.
Các thực phẩm dễ gây ngộ độc
Sắn (khoai mì) và măng: Đây là hai thực phẩm có chứa acid xyanhydric -
chất độc rất mạnh, có thể gây ra cái chết nhanh chóng... nếu chế biến
không đúng cách. Đề phòng bằng cách hạn chế dùng. Nếu dùng, cần chế biến
như sau: Không ăn sắn đã chuyển sang màu xanh hay nâu.
Trước khi luộc, nên bóc bỏ vỏ và cắt hai đầu rồi ngâm củ trong nước
một thời gian để acid xyanhydric hòa tan vào nước. Luộc cho đến khi sôi,
mở nắp nồi để hơi acid thoát ra ngoài. Nếu thấy đắng, không nên ăn.
Cách chế biến măng tươi cũng tương tự: Bóc sạch vỏ, ngâm nước một thời
gian và luộc thật kỹ (khi luộc nhớ mở vung để acid bay hơi).
Nấm
Là thực phẩm rất giàu chất đạm, chất béo, chất khoáng, chất xơ. Đây
cũng là thực phẩm chế biến thành nhiều món ăn ngon và thường có mặt
trong các buổi tiệc. Tuy nhiên, nếu ăn phải nấm độc thì hậu họa không
lường: đau bụng, nôn ói, co giật có thể dẫn tới tử vong. Vì thế, tốt
nhất chúng ta chỉ ăn các nấm biết tên, loại bỏ những loài nấm lạ, nhất
là các nấm có màu sắc sặc sỡ.
Thịt cóc
Thịt cóc rất bổ, nhưng cũng là chất độc nếu không biết cách chế biến.
Trong mụn cóc, trứng, mật, gan và da cóc có chứa chất độc bufotoxin gây
chết người. Nên hạn chế ăn thịt cóc, nếu sử dụng thực phẩm này, phải
làm sạch, bỏ đầu, 4 chân, lột da, không để chất nhớt dính vào, mổ bụng
bỏ hết phủ tạng. Rửa thịt cóc ở vòi nước chảy để loại hết các chất độc
còn sót lại.
Cá nóc
Dù rất bổ nhưng đây là loài cá rất độc, vì thế nên loại bỏ tuyệt đối khỏi thực đơn.
Củ dền
Không biết củ dền bổ đến đâu, nhưng chỉ biết rằng nó chứa rất nhiều
chất nitrat-nitrit, vì thế rất dễ gây ngộ độc. Khi bị ngộ độc củ dền,
bệnh nhân sẽ bị tím tái toàn thân, khó thở, hôn mê, bất tỉnh.